Klasztor Karmelitów Bosych w Zagórzu
Klasztor Karmelitów Bosych w Zagórzu – monumentalne ruiny XVIII w. późnobarokowego kościoła i klasztoru – warowni ojców karmelitów bosych w Zagórzu w woj. podkarpackim na wzgórzu Mariemont (345 m n.p.m.) w zakolu rzeki Osławy. Jeden z nielicznych zachowanych klasztorów warownych w Polsce i na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ruiny klasztoru są wpisane do rejestru zabytków nieruchomych.
Z tablicy informacyjnej /fragmenty/:
O bogactwie kulturowym gminy świadczą liczne zabytki architektury sakralnej na czele z górującymi nad Zagórzem monumentalnymi, XVIII-wiecznymi ruinami Klasztoru oo. Karmelitów Bosych.
Fundatorem zagórskiego karmelu był Jan Adam Stadnicki wojewoda wołyński. Prace przy budowie klasztoru trwały 30 lat. Kamień węgielny położono 7 sierpnia 1700 roku, w 1714 wprowadzili się pierwsi zakonnicy, budowę ukończono w 1730 roku.
W skład zespołu klasztornego wchodziły: kościół pw. Wniebowzięcia NMP, klasztor oraz zabudowania gospodarcze. Karmel otaczały wysokie na pięć metrów mury obronne. Reprezentacyjna brama wjazdowa i podjazd znajdowały się od strony północnej. Od strony wschodniej, tuż za murami, znajdował się szpital-przytułek dla weteranów wojennych. Pierwszymi mieszkańcami szpitala byli weterani odsieczy wiedeńskiej z 1683 roku.
Okres świetności klasztor przeżywał do pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej. W okresie konfederacji barskiej klasztor stał się ostoją dla jej żołnierzy. 29 listopada 1772 roku, podczas oblężenia przez wojska rosyjskie, zabudowania klasztorne zostały ostrzelane z armat, a ich część uległa spaleniu. Obrona klasztoru w Zagórzu była ostatnią bitwą konfederacji barskiej.
Po pożarze i zniszczeniach zakonnikom udało się odrestaurować konwent, jednakże prowadzona przez Austrię polityka józefinizmu nie pozwoliła na powrót do dawnej jego świetności.
Próby ratowania podupadającego z roku na rok zabytku mają wieloletnią historię.
